თბილისი

კა­ცობ­რი­ო­ბას მარსზე ფეხი ჯერ არ და­უდ­გამს, მაგ­რამ დრო­თა გან­მავ­ლო­ბა­ში მარ­სი თა­ვად მი­ვი­და ადა­მი­ა­ნებ­თან - ქვის ნა­ტე­ხე­ბი წი­თე­ლი პლა­ნე­ტი­დან დე­და­მი­წა­ზე აღ­მო­ა­ჩი­ნეს. ქა­ნე­ბი, რო­მელ­თა წარ­მო­შო­ბა ნამ­დვი­ლად მარსს უკავ­შირ­დე­ბა და რომ­ლე­ბიც დე­და­მი­წა­ზე გა­მოჩ­ნდა, წი­თელ პლა­ნე­ტა­ზე ცოტა ხნის წინ წარ­მო­იქ­მნა. გა­მომ­დი­ნა­რე იქი­დან, რომ მარ­სის ზე­და­პი­რი უკვე კარ­გად არის შეს­წავ­ლი­ლი და აღ­მო­ჩე­ნი­ლი ქა­ნე­ბის­გან გან­სხვა­ვე­ბით, ქვის ნა­ტე­ხე­ბი საკ­მა­ოდ ძვე­ლია. გა­მო­რი­ცხუ­ლი არც ის არის, რომ არას­წო­რია ქა­ნე­ბის წარ­მოქ­მნის გა­მოთ­ვლე­ბიც.

და­თა­რი­ღე­ბის სხვა­დას­ხვა ტექ­ნი­კამ სხვა­დას­ხვა შე­დე­გი გა­მო­ი­ღო, რაც იმას ნიშ­ნავს, რომ მეც­ნი­ე­რე­ბი ბო­ლომ­დე არ არი­ან დარ­წმუ­ნე­ბულ­ნი იმ დე­ბუ­ლე­ბებ­ში, თუ რო­დის წარ­მო­იქ­მნა ეს ქა­ნე­ბი მარსზე. ამ­ჟა­მად მეც­ნი­ე­რე­ბი აშშ-დან და დიდი ბრი­ტა­ნე­თი­დან ამ­ტკი­ცე­ბენ, რომ კლდის ნა­ტე­ხე­ბი, რომ­ლე­ბიც დე­და­მი­წა­ზე აღ­მო­ა­ჩი­ნეს, ახა­ლია - ის სულ რა­ღაც რამ­დე­ნი­მე ასე­უ­ლი მი­ნი­ლი­ო­ნი წლი­საა. ამ ინ­ფორ­მა­ცი­ამ კი შე­იძ­ლე­ბა მოგ­ვა­წო­დოს მი­ნიშ­ნე­ბე­ბი იმის შე­სა­ხებ თუ რამ­დენ ხანს დას­ჭირ­და მე­ტე­ო­რი­ტებს აქ მოხ­ვედ­რა, ასე­ვე წარ­მოდ­გე­ნა შეგ­ვექ­მნას, მარსზე მიმ­დი­ნა­რე გე­ო­ლო­გი­ურ პრო­ცე­სებ­ზე.

"გარ­კვე­უ­ლი ქი­მი­უ­რი მა­ხა­სი­ა­თებ­ლე­ბი­დან ვი­ცით, რომ ეს მე­ტე­ო­რი­ტე­ბი ნამ­დვი­ლად მარ­სი­დან არის“, - ამ­ბობს ვულ­კა­ნო­ლო­გი ბენ კო­ე­ნი გლაზ­გოს უნი­ვერ­სი­ტე­ტი­დან, რო­მე­ლიც კვლე­ვას ხელ­მძღვა­ნე­ლობ­და.ამ დრო­ის­თვის დე­და­მი­წა­ზე და­ახ­ლო­ე­ბით 360 მე­ტე­ო­რი­ტის ნი­მუ­შია ნა­პოვ­ნი, რომ­ლე­ბიც და­ზუს­ტე­ბით მარ­სი­დან არის. მათი უმე­ტე­სო­ბა კლა­სი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლია, რო­გორც შერ­გო­ტი­ტი - მე­ტა­ლე­ბით მდი­და­რი მარ­სის ქა­ნე­ბის ტიპი, რო­მე­ლიც ვულ­კა­ნუ­რი აქ­ტი­ვო­ბის დროს არის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბუ­ლი. შერ­გო­ტი­ტის ასა­კის და­სად­გე­ნად გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი მე­თო­დი ცნო­ბი­ლია რო­გორც არ­გო­ნის და­თა­რი­ღე­ბა, რო­მე­ლიც და­ფუძ­ნე­ბუ­ლია რა­დი­ო­აქ­ტი­უ­რი კა­ლი­უ­მის არ­გო­ნად დაშ­ლა­ზე.

ვი­ნა­ი­დან ეს დაშ­ლის სიჩ­ქა­რე წარ­მოქ­მნის არ­გო­ნის იზო­ტო­პე­ბის ცნო­ბილ თა­ნა­ფარ­დო­ბას, მეც­ნი­ე­რებს შე­უძ­ლი­ათ შე­ხე­დონ ამ თა­ნა­ფარ­დო­ბას იმის და­სად­გე­ნად, თუ რამ­დენ ხანს მიმ­დი­ნა­რე­ობს რა­დი­ო­აქ­ტი­უ­რი დაშ­ლა და კლდის ნი­მუ­ში ამ­გვა­რად და­ა­თა­რი­ღონ. მეც­ნი­ე­რებ­მა და­ა­თა­რი­ღეს შერ­გო­ტი­ტის შვი­დი ნი­მუ­ში, მათი ასა­კი კი 161 მი­ლი­ო­ნი­დან 540 მი­ლი­ონ წლამ­დე მერ­ყე­ობს. მკვლე­ვა­რე­ბი ამ­ბო­ბენ, რომ ამის მი­ზე­ზი შე­იძ­ლე­ბა იყოს ხში­რი აფეთ­ქე­ბე­ბი მარსზე, რო­მელ­მაც და­არ­ღვია ძვე­ლი ზე­და­პი­რი და გა­მო­ა­აშ­კა­რა­ვა ქვე­მო­დან ახა­ლი კლდე, რო­მე­ლიც სავ­სეა ვულ­კა­ნუ­რი აქ­ტი­ვო­ბით.

სა­ბო­ლო­ოდ, უფრო სა­ვა­რა­უ­დო ხდე­ბა, რომ ახა­ლი კლდე გა­თხრი­ლი და ამოგ­ლე­ჯი­ლია. მარ­სის ვულ­კა­ნუ­რი აქ­ტი­ვო­ბა შე­საძ­ლოა, დღე­საც მიმ­დი­ნა­რე­ობ­დეს. მეც­ნი­ერ­თა შე­ფა­სე­ბით, ყო­ველ­წლი­უ­რად და­ახ­ლო­ე­ბით 200 ზე­მოქ­მე­დე­ბა 4 მეტრზე მეტი დი­ა­მეტ­რის კრა­ტე­რებს ქმნის. ასე რომ, ალ­ბათ გა­საკ­ვი­რი არ არის, რომ ახ­ლად წარ­მოქ­მნი­ლი ქა­ნე­ბი, მზის სის­ტე­მის გარ­შე­მო შე­მოვ­ლი­თი გზით ხან­და­ხან დე­და­მი­წის­კე­ნაც ეშ­ვე­ბი­ან...

ეკა დარჩიაშვილი