თბილისი

მიწისძვრები ბუნებრივი მოვლენებია, რომლებიც საუკუნეების მანძილზე აშინებდა კაცობრიობას. სიძლიერის შესაბამისად ის იწვევს ნგრევას, ადამიანების სიკვდილს და ასევე, დიდ პანიკას. ამავდროულად, მიწისძვრა ფართო საზოგადოებისთვის გარკვეული ბუნდოვანებით მოცული ბუნებრივი მოვლენაა და სწორედ ამიტომ იწვევს განსაკუთრებულ პანიკასაც. ამ სეისმური მოვლენის გასაგებად დედამიწის სტრუქტურის გაანალიზებაა საჭირო.

დედამიწის შიდა ნაწილი დინამიკური მასაა და მუდმივად ვითარდება, მოძრაობს. ის დაყოფილია რამდენიმე ფენად, მათგან გარეგან ფენას კი დედამიწის ქერქი ეწოდება. ქერქი შედგება მყარი მასისგან, რომელიც დაყოფილია ტექტონიკურ ფენებად.

მიწისძვრის პრინციპის გაგება სწორედ აღნიშნული ტექტონიკური ფენების მოძრაობაშია. აღნიშნული ფენები განსხვავდება ფორმისა და ზომის მიხედვით. ისინი წლის განმავლობაში რამდენიმე სმ-ით იცვლიან ადგილს. ეს ერთი შეხედვით უმნიშვნელო მოძრაობაა, მაგრამ ასობით წლის განმავალობაში მან შეიძლება დიდი გავლენა მოახდინოს დედამიწის ზედაპირზე.

ტექტონიკური ფენების საზღვრებზე ხდება სეისმურ აქტივობის უდიდესი ნაწილი. ზოგადად, ფენების საზღვრების 3 ტიპი არსებობს.

დივერგენტული — ფილების დივერგენტული საზღვრების დროს ფილები ერთმანეთის საწინააღმდეგოდ მოძრაობენ. დივერგენტული საზღვრები იყოფა ოკეანურ და კონტინენტურ დივერგენტიულ საზღვრებად. ოკეანურ დივერგენტული საზღვარი მდებარეობს ოკეანური ლითოსფეროს ქვემოთ. კონტინენტურ-დივერგენციული საზღვარი ჩნდება კონტინენტური ფილაქნის ქვემოთ. ორი ფილაქნის გაჭიმვით მოძრაობისას ყალიბდება რღვევები და მიწისძვრები.

კონვერგენტული — კონვერგენტული ფილების საზღვრები ეწოდება საზღვრებს, სადაც ფილები ერთმანეთის მიმართ მოძრაობენ. ფილაქანთა ასეთი ტიპის შეჯახებით მოძრაობა იწვევს ვულკანურ აქტივობას და ქერქის დეფორმაციას.

ტრანსოფრმაციული — ტრანსფორმული საზღვრები ეწოდება ისეთ საზღვრებს, სადაც ორი ფილა ერთმანეთის გასწვრივ ჰორიზონტალურად გადაადგილდება. ასეთი ტიპის რღვევები გვხვდება შუაოკეანურ ქედებზე. სახელწოდება მომდინარეობს იქიდან რომ რღვევის გასწვრივ გადაადგილება შესაძლოა უეცრად შეწყდეს ან ტრანსფორმირდეს სხვა სახის გადაადგილებაში.

ფირფიტებს შორის გროვდება ენერგია, რომლის ზეგავლენითაც დედამიწის ქერქში ქანები განიცდიან დეფორმაციას. შედეგად ხდება ქანების მოძრაობა, რომლის შედეგიც სეისმური ტალღებია. ისინი ერთ წერტილში გამოხეთქავენ. ამ უკანასკნელს ვუწოდებთ მიწისძვრას.

მიწისძვრის მაგნიტუდა იზომება რიხტერის შკალაზე ან მომენტის მაგნიტუდის შკალაზე (Mw). რიხტერის შკალა რაოდენობრივად განსაზღვრავს სეისმური ტალღების ამპლიტუდას, ხოლო მომენტის სიდიდის სკალა ითვალისწინებს რღვევის სიგრძეს, სრიალს და ქანების თვისებებს. უფრო მაღალი მაგნიტუდა მიუთითებს უფრო ძლიერ მიწისძვრაზე.

მიუხედავად იმისა, რომ მიწისძვრების პრევენცია არ შეგვიძლია, მათი მიზეზებისა და შედეგების გაგება საშუალებას გვაძლევს, უკეთ მოვემზადოთ და შევამსუბუქოთ მათი გავლენა ადამიანის სიცოცხლესა და ინფრასტრუქტურაზე. მიმდინარე კვლევებისა და გაუმჯობესებული ტექნოლოგიების მეშვეობით, მეცნიერები მუდმივად მუშაობენ მიწისძვრების შესახებ ცნობადობის ამაღლებასა და ადრეული გაფრთხილების სისტემის გაუმჯობესებაზე.