თბილისი

ზვავი ბუნების ერთ-ერთი ყველაზე ძლიერი და არაპროგნოზირებადი კატასტროფაა. ისინი წარმოიქმნება, როდესაც დიდი რაოდენობის თოვლი უეცრად და სწრაფად ეშვება მთის ფერდობიდან, ანადგურებს ყველაფერს, რაც გზაზე ხვდება. მას სერიოზული ზიანისა და ადამიანური მსხვერპლის გამოწვევა შეუძლია.

რა იწვევს ზვავს?

ზვავის წარმოქმნას რამდენიმე ძირითადი ფაქტორი განაპირობებს. მთაზე დიდი რაოდენობით თოვლის დაგროვება არასტაბილურ ფენებს ქმნის. თუ თოვლის საფარის ქვეშ სუსტი ფენა წარმოიქმნა, მისი ჩამოშლა შეიძლება ზვავის გამომწვევი მიზეზი გახდეს. ამასთან, ზვავების ფორმირებაზე შეიძლება გავლენა ჰქონდეს ამინდს. ძლიერი ქარი თოვლს გადაადგილებს და ე.წ. გადაკიდულ მასებს, რომლებიც შეიძლება მარტივად ჩამოიშალოს და ზვავი გამოიწვიოს. ასევე, ტემპერატურის სწრაფი ცვლილებები ამცირებს თოვლის სტაბილურობას და ზრდის ზვავის რისკს.

ზვავის წარმოქმნის პროცესში შეიძლება დიდი როლი შეიძლება შეასრულოს ადამიანის აქტივობამაც. მთამსვლელები, მოთხილამურეები და ტურისტები ხშირად გაუცნობიერებლად იწვევენ ზვავებს, როდესაც თოვლის არასტაბილურ ფენებს არღვევენ. ზოგჯერ კი ძლიერი ხმაური ან ტექნიკის ვიბრაციაც კი საკმარისია, რომ თოვლი ჩამოიშალოს.

ასევე, მიწისძვრები, კლდის ჩამოშლა და ძლიერ ხმოვანი ტალღები, მაგალითად, ჭექა-ქუხილი ხშირად ხდება ზვავის გამომწვევი მიზეზი.

ზვავების ტიპები

· ზვავებს განსხვავებული ფორმები და სიძლიერე აქვს. ყველაზე გავრცელებული ტიპებია:

· ფენოვანი ზვავი – ეს ყველაზე საშიში ტიპია, როდესაც თოვლის დიდი, მყარი ფენა მთლიანად წყდება და ერთიან მასად ეშვება.

· ფხვიერი თოვლის ზვავი – პატარა, მსუბუქი თოვლის ზვავი, რომელიც იწყება ერთი წერტილიდან და გზად იზრდება.

· ფხვიერი და ფხვიერი - ჰაერის ზვავი – ეს არის სწრაფად მოძრავი თოვლისა და ჰაერის ნაზავი, რომელსაც შეუძლია 320 კმ/სთ-ზე (200 mph) მეტ სიჩქარით გადაადგილება.

· სველი თოვლის ზვავი – ნელა მოძრავი, მაგრამ უკიდურესად ძლიერი ზვავი, რომელიც წარმოიქმნება გამდნარი თოვლის ან წვიმის შედეგად.

ყველაზე დიდი ზვავები ისტორიაში

ზოგიერთი ზვავი იმდენად მასშტაბური და დამანგრეველი იყო, რომ მთელი სოფლები გაანადგურა და ლანდშაფტიც კი შეცვალა. აი, რამდენიმე მათგანი:

ჰუასკარანის ზვავი (1970, პერუ)

ყველაზე მომაკვდინებელი ზვავების შორის ერთ-ერთი დაფიქსრდა 1970 წლის 31 მაისს, როდესაც 7.9 მაგნიტუდის მიწისძვრამ გამოიწვია მასიური თოვლისა და კლდეების ჩამოშლა ჰუასკარანის მთიდან. ზვავი 320 კმ/სთ სიჩქარით დაეშვა და მთლიანად დაფარა იუნგაის და რანრაჰირკას ქალაქები, რის შედეგადაც დაახლოებით 20,000 ადამიანი დაიღუპა.

თეთრი პარასკევის ზვავები (1916, იტალია და ავსტრია)

პირველი მსოფლიო ომის დროს, ძლიერმა თოვლმა და საარტილერიო დაბომბვებმა გამოიწვია მასობრივი ზვავები ალპებში, რის შედეგადაც 10,000-ზე მეტი ჯარისკაცი დაიღუპა.

კოლკას მყინვარის ზვავი (2002, რუსეთი)

2002 წლის 20 სექტემბერს, კავკასიონის მთებში მდებარე კოლკას მყინვარიდან მძლავრი თოვლისა და კლდეების ზვავი ჩამოიშალა. მან 250 კმ/სთ სიჩქარე განავითარა და მთლიანად დაფარა კარმადონის სოფელი, რის შედეგადაც 125-ზე მეტი ადამიანი დაიღუპა, მათ შორის – რუსი კინორეჟისორი სერგეი ბოდროვი თავის გუნდთან ერთად.

ველინგტონის ზვავი (1910, აშშ)

ჩრდილოეთ ამერიკის ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე მომაკვდინებელი ზვავი მოხდა 1910 წლის 1 მარტს, როდესაც ვაშინგტონის შტატში მდებარე ქალაქ ველინგტონზე მასიური ზვავი დაეშვა. 96 მგზავრი მატარებელში ჩარჩა, რომელიც 9 მეტრიანი თოვლის ქვეშ აღმოჩნდა. სამწუხაროდ, ყველა დაიღუპა.